Kopie zapasowe – sprawa (niekoniecznie) oczywista

Wiele osób zarzuca mi, że piszę o sprawach zaszłych, wielokrotnie już opisywanych czy wręcz oczywistych.
A i owszem – często piszę o takich sprawach. Po prostu wychodzę z założenia, że pomiędzy nami funkcjonują użytkownicy urządzeń z Windows Phone, którzy najzwyczajniej w świecie mają blade pojęcie o podstawowych funkcjach systemu. Wiedzą, że takowe są ale nie mają pełnego rozeznania w jaki sposób one działają co niejednokrotnie prowadzi do pewnych nieporozumień i frustracji.
Taką właśnie oczywistą oczywistością jest mechanizm tworzenia i przywracania kopii zapasowych tworzonych przez natywne mechanizmy Windows Phone.

Wszyscy wiedzą, że WP tworzy kopie zapasowe i że można je przywracać po… np. Soft Resecie czy romowaniu. Ale już nie każdy wie, że kopie można przywrócić na dwa sposoby. Nie każdy też wie, że nie każda kopia da się w całości (o ile w ogóle) przywrócić na bieżący system operacyjny… Piszę to z pełną świadomością – wystarczy poczytać to czy owo forum dotyczące WP by się przekonać, że wielu użytkowników nawet nie wie iż po „resecie urządzenia” wcale nie muszą ręcznie instalować wszystkich aplikacji i od nowa układać kafli na pulpicie. Właśnie o tym tu i teraz pogadamy.

Jednak zanim zaczniemy jakiekolwiek przywracanie trzeba zadziałać by w ogóle było co przywracać.

 

Tworzenie kopii zapasowej

---

Czynność z zasady prosta i ograniczająca się do przełączenia kilku słiczy w odpowiednich miejscach. Owym odpowiednim miejscem są Ustawienia -> kopia zapasowa:

Jak widać na powyższym skrinie, kopia zapasowa składa się z trzech zasadniczych części (właściwie to czterech, ale tutaj zarządzamy tylko trzema, o tej czwartej wspomnimy na końcu tego akapitu). I tak:

1. aplikacje + ustawienia
Ta część zawiera dwa elementy:

• Listę zainstalowanych aplikacji, czyli to co mieliśmy na smartfonie w momencie tworzenia ostatniej dostępnej kopii zapasowej. Podkreślam: tu chodzi o listę a nie o kopię fizycznych aplikacji.
• Ustawienia… hmmm… w domyśle możemy przyjąć, że chodzi tutaj o ustawienia systemu. Generalnie błędu w tym myśleniu nie ma, ale samo określenie jest sporo szersze. Owe „ustawienia” zawierają informacje, oczywiście, o ustawieniach różnych opcji samego systemu operacyjnego, jednakże znajdziemy tutaj również informacje o naszych kontach pocztowych (majlowych), układ kafli pulpitu, tapetę pulpitu (jeśli jest to WP 8.1), układ ekranu blokady, alarmy/budziki… i jeszcze kilka innych pośledniejszych ustawień i opcji.

Jak więc widać, opcja z tych „na bogato”. A wygląda to tak:

Z tego „Centrum Zarządzania Wszechświatem” możemy dodatkowo… „zarządzać” to chyba zbyt mocne określenie… ale powiedzmy, że z tego miejsca mamy pewien wpływ na samą obecność kopii zapasowych jak i ich zawartość ogólną. Zawartości panelu raczej tłumaczyć nie trzeba – wszystko opisane jest w narodowym języku posiadacza smartfona (tutaj mamy piękną polszczyznę).
Dwa słowa tylko o opcji zarządzaj kopiami zapasowymi… no i skrin będzie…

Jak z powyższego widać, kopie zapasowe da się całkowicie usunąć (przycisk usuń) co – zgodnie z opisem – jednocześnie wyłącza dalsze tworzenie kopi zapasowych.
W tym miejscu wypada jeszcze dodać, że kopiami zapasowymi można zarządzać również z poziomu PCta… A tak. Jest to jedna z opcji bloku OneDrive znajdującego się w naszym profilu @live…

Dla ułatwienia link bezpośredni: https://onedrive.live.com/Options/DeviceBackups
Ten sposób „zarządzania” kopiami jest o tyle wygodniejszy, że widać czym dysponujemy – z poziomu smartfona kopie usuwamy „w ciemno”… Tutaj przynajmniej widać co się usuwa.

2. wiadomości SMS
„+100 do lansu” każdemu, kto mi powie czemu kopię zapasową wiadomości SMS połączono z ogólnymi ustawieniami wiadomości… Widać miało to jakiś głębszy sens. No… ale tak jest i nie trzeba tego roztrząsać…

Jak widać, w całym tym panelu (już niedotyczącym kopii bezpieczeństwa a wiadomości) interesuje nas tylko pierwszy „słicz” i poniższe pole rozwijalne. Amen.

3. zdjęcia + wideo
Krótko mówiąc… to co jest przez nas peseteryknięte aparatem bądź nagrane kamerą leci z automatu do chmury (OneDrive)…

Kolejna, IMO, niekonsekwencja ale niech już będzie.
Cieszy mnie tylko to, że w najnowszych edycjach WP wymuszono użycie WiFi do przekazywania materiałów w wysokich (oryginalnych) jakościach gdyż przy niewielkim pakiecie internetowym ta opcja – nieopatrznie włączona – wysiorbie nasze mega- lub gigabajty internetu ino mig.

A teraz to, co nie zostało nigdzie opisane opcjami i na co wpływu jako takiego za bardzo nie mamy…

4. Dane PIM (znaczy… większa ich część)
Co to jest PIM? PIM, czyli Personal Information Manager to popularna nazwa zbioru podstawowych informacji osobistych użytkownika smartfona. W skład PIM-a wchodzą: Kontakty (wraz z historią połączeń), Kalendarz, wiadomości SMS (bakapowane w innym miejscu), czasami hasła, czasami numery kont etc.
W przypadku WP kopia tych danych zawiera „tylko” kontakty oraz historię połączeń. Ta kopia robiona jest w ramach naszego konta @live u Microsoftu i praktycznie nie jesteśmy w stanie zapobiec jej tworzeniu.

Aha… tak dla informacji… Kopia zapasowa tworzona przez WP to typ: „kopia pełna z różnicową”.
Chodzi mniej-więcej o to, że wykonywana jest pierwsza kopia zapasowa – pełna – a później dodawane są do niej tylko różnice pomiędzy nią a stanem obecnym. Dlatego też do dyspozycji będziemy mieli tylko jedną kopię zapasową dla jednego urządzenia. Nawet użycie przycisku utwórz kopię nie powoduje wygenerowania dodatkowej kopii – starsza kopia jest nadpisywana nowszą, pełną.
Jednak jest tutaj pewien niuans… Jeśli np. zmieniliśmy model urządzenia na inny ale na nowym użyjemy tego samego identyfikatora @live – to podczas pełnego przywracania kopii (to jest ważne i o tym będzie w części o przywracaniu kopii) będziemy widzieli kopie zapasowe z urządzeń poprzednich. Możemy ich użyć bądź nie… więcej szczegółów na ten temat nieco dalej będzie.

Jeśli już mamy utworzoną kopię zapasową to czas ją przywrócić.

 

Przywracanie kopi bezpieczeństwa

---

Jak wspomniałem na początku artykułu, kopię bezpieczeństwa można przywracać na dwa sposoby (i chyba właśnie tutaj jest pies pogrzebany).

– Sposób minimalisytczny (najpopularniejszy?).
Kopia przywracana po zakończeniu prekonfiguracji systemu – czyli w momencie kiedy na smartfonie mamy już w pełni funkcjonalny system po romowaniu czy resecie a swoje konto @live wprowadzamy z pozycji ustawień systemu.
Kopia jaką wtedy przywrócimy będzie zawierała:

• kontakty,
• zdarzenia kalendarza,
• SMS-y / MMS-y,
• historię połączeń…

… i tyle. I NIC WIĘCEJ. Cudów po tej kopi nie należy się spodziewać.
Przywracanie tego bakapu trwa kilka minut i wystarczy do tego tylko połączenie mobilne z Internetem.
Moim skromnym zdaniem, ten odzysk może być dobry jako sposób doraźny… Ot, przydarzyło się „nieścienście w terenie” i trzeba odzyskać to i owo tak na szybkiensa… Taaa… do tego ta kopia wystarczy.
Dodam tylko, że ten typ przywracania kopii jest sposobem obligatoryjnym – przywróci się zawsze po zapodaniu na fona naszego identyfikatora @live.

– Sposób pełny (normalny?)
Ta kopia właściwie nie wymaga naszej ingerencji w finalną zawartość smartfona. Po przywróceniu tej kopii nasze urządzenie będzie takie jak przed „resetem” – jakimkolwiek sposobem był on dokonany – dokładnie takie samo będzie – oczywiście w zakresie zasobów kopii.
Gdzie jest ten przysłowiowy „kruczek”… Ano owy ptaszek to moment, w którym kopia jest przywracana.
Ta kopia przywracana jest PODCZAS prekonfiguracji systemu gdzie pierwszym krokiem i warunkiem sine qua non jest połączenie się z siecią WiFi. Aaaaaaaaaameeeeen…
Takie przywrócenie kopii daje odzysk:

• kontaktów (w tym i ustawień grup i pokoi),
• historii połączeń,
• zdarzeń kalendarza,
• SMS-ów / MMS-ów,
• kont majlowych (kwestia tylko uzupełnienia haseł),
• ustawień pulpitu – kafle, tapeta etc,
• ustawień blokady ekranu – tapeta, zawartość etc,
• ustawień dzwonków/alarmów,
• automatyczne zainstalowanie posiadanych wcześniej aplikacji,
• odtworzenie ustawień systemu (ogólnie i szczególnie).

Widać różnice w przywracanej zawartości? Uważam, że to powinno dać do myślenia.

Dla wyjaśnienia… Clou całej tej imprezy jest zalogowanie się do sieci WiFi podczas prekonfiguracji systemu. Tym samym na straconej pozycji są tutaj Ci z przesadnie skomplikowanym hasłem do sieci jak i Ci nie posiadający dostępu do WiFi w chwili przywracania danych – tym pozostaje tylko „biedny” odzysk danych. Sorry… takie jest życie.
Przywracanie tego typu kopii trwa dosyć długo – nie ma co tego kryć. Procedura wygląda mniej-więcej i z grubsza tak:

• Podczas prekonfiguracji systemu (ustawka podczas pierwszego uruchomienia systemu) należy połączyć się z siecią WiFi – to jest warunek sine qua non – inaczej nic z przywracania nie wyjdzie,
• W dalszych krokach logujemy się do naszego konta @live (naszego-naszego bądź jakiegokolwiek istniejącego).
  Zakładając całkowicie nowe konto skazujemy się na „dziewiczego” fona.
• Po spełnieniu poprzednich warunków, finałem prekonfiguracji będzie pytanie o przywrócenie kopii zapasowej (o ile takowa na danym koncie istnieje). Do wyboru dostaniemy wszystkie kopie zapasowe urządzeń mobilnych, których używaliśmy z TYM-naszym identyfikatorem @live oraz opcję rozpoczęcia mobilnego życia od przysłowiowego zera – czyli „czysty fon” („biedna” kopia i tak się przywróci – pisałem wcześniej).
• Jeśli wybierzemy konkretną kopię to przywracanie zacznie się od zaaplikowania do systemu wszystkich ustawień jakie zawarte były w kopii (taki pasek postępu będzie) – to może trwać kilka dobrych minut.
• Po zakończeniu procesu z punktu poprzedniego fon uruchomi system do końca.
  Jednak to „do końca” końca przywracania nie oznacza. Często pulpit, który zobaczymy, będzie pełen „dziur” bądź wyszarzonych i nieaktywnych kafli… Przejście do listy aplikacji wyjaśni wszystko – teraz system zasysa wszystkie Twoje apki – te, które miałeś w chwili tworzenia tej właśnie odtwarzanej kopii.
  Ten proces – trwający z reguły dłuuuuuuugo – należy przeczekać i pozwolić smartfonowi zessać z marketu i poinstalować potrzebne apki. Cały proces trwa tyle czasu ile potrzebne jest na pobranie i zainstalowanie apek – jeśli miałeś dużo gier (takich po 1-2 GB) to ich zessanie i instalacja potrwają „trochę”…
  (Wcześniej pisałem, że bakapowana jest tylko lista aplikacji – wiadomo już o co c’mon?)

I w kwestii formalnej… Jeśli ustawienia aplikacji bądź „sejwy” gier nie są magazynowane na serwerach zewnętrznych (np. mechanizm X-Box) to nie licz, że zostaną one przywrócone. W mega-ilości przypadków apki będziesz musiał konfigurować – a gry przechodzić – od początku. No.
Dopiero po finalizacji całej tej „procedury” mamy swojego fona.

 

Wyjątki od reguły

---

To co opisałem wcześniej to świat doskonały typu „gdzie władza jest sprawiedliwa a ludzie żyją dostatnie”. Niestety, aż tak miodnie to nie jest – szczególnie jeśli chodzi o przywracanie kopii… i warto to wiedzieć.

Po pierwsze…
Kopie zapasowe tworzone przez WP 8.1 nie będą widziane w WP 8.0. Nawet nie ma co startować do przywracania kopii. Tak informacyjnie dla userów po manewrze „Back to BLACK”.

Po drugie…
Kopie zawierające apdejty wnoszące nowe funkcjonalności ale przywracane na romie tychże aktualizacji nie posiadających mogą trochę namieszać.
Prosty przykład… Moja ostatnia kopia zapasowa obejmowała aktualizację GDR1. Po jej przywróceniu na czysty Cyan straciłem np. wszystkie ustawienia pulpitu – dostałem takie chu* wi co. To tak z tych rzeczy, które było widać.

Po trzecie…
Kopie zapasowe tworzone na innych modelach smartfonów mogą się przywrócić, ale nie muszą – i tak jest najczęściej.
Trenowałem to jakiś czas temu próbując przywrócić na L1520 kopie zapasowe tworzone na L625 i ATIVie… Żadna z nich nie przywróciła się prawidłowo (choć spora część ustawień i danych jednak przelazła) – specyfika urządzeń jak się domyślam. Problemem były ustawienia systemowe (L625, ATIV) oraz aplikacje (głównie ATIV).

I to by było chyba na tyle 🙂